Ήταν το 1902 όταν ο Γιαννούλης Χαλεπάς, ύστερα από 13 χρόνια και 10 μήνες, βγαίνει από το Άσυλο Φρενοβλαβών της Κέρκυρας μετά από επιθυμία της μητέρας του και επιστρέφει μαζί με εκείνην στην γενέτειρά του, την Τήνο. Ο πατέρας του έχει πρόσφατα πεθάνει, η επιχείρηση μαρμαροτεχνίας έχει χρεοκοπήσει, η οικογένεια έχει πια εκπέσει κι εκείνος, άπορος, ταλαιπωρημένος και με το στίγμα του τρελού, προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ μιας μάνας που τον καταπιέζει, των συγχωριανών που τον χλευάζουν, μιας ερωτικής απογοήτευσης που τον σημαδεύει και ενός ταλέντου που σιγοβράζει.
Πολλά έχουν γραφτεί για την περίπτωση του Χαλεπά, του καλλιτέχνη που, σε ηλικία μόλις 26 ετών, «γέννησε» την μαρμάρινη κόρη, ένα από τα διασημότερα νεοελληνικά γλυπτά που εντυπωσιάζει όσους επισκέπτονται το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.
Εκείνου του …αλλόκοτου καλλιτέχνη που, σε όλη του την ζωή, δεν ένιωσε την αυτονόητη ανάγκη να διατηρηθεί το έργο του στους αιώνες και για αυτό δεν είχε μεταφέρει παρά ελάχιστα γλυπτά του σε μάρμαρο.
Με χαρά παραβρέθηκα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, στην Θεσσαλονίκη.
Εκεί, με την επιμέλεια της κ. Αλεξάνδρας Γουλάκη-Βουτυρά, παρουσιάζεται η έκθεση «Γιαννούλης Χαλεπάς: Δούναι και Λαβείν».
Το έργο του Γιαννούλη Χαλεπά χωρίζεται (και σωστά) σε τρεις περιόδους.
Νομίζω βέβαια πως στην έκθεση γίνεται μία προσπάθεια αναβάθμισης, μία προσπάθεια υπερτίμησης της μεσαίας περιόδου, αυτής που έπεται του εγκλεισμού του στο φρενοκομείο (1902-1930).
Θεωρώ πως αυτό επιδιώκεται με σκοπό, αφού αρκετά από τα συγκεκριμένα έργα αποκτήθηκαν πρόσφατα από το Ίδρυμα Ωνάση – συμπαραγωγό τής έκθεσης.
Επομένως αδικείται ο καλλιτέχνης και κυρίως η πρώιμη δημιουργική του περίοδος (1870-1878), πριν δηλαδή από τον εγκλεισμό του στο ψυχιατρείο καθώς και η ύστερη στην Αθήνα (1930-1938), περίοδοι κατά τις οποίες παρήγαγε έργα πιο συγκροτημένα και με σαφή αισθητικό μα και συμβολικό προσανατολισμό και όχι έργα που θυμίζουν έναν δημιουργό άγουρο, αβέβαιο και με φανερή άγνοια του ταλέντου του, όπως αυτά της μεσαίας περιόδου.
Όσοι βρεθείτε στην Θεσσαλονίκη να την επισκεφθείτε οπωσδήποτε!
* Τρία αρνητικά της έκθεσης:
η άτολμη επιμέλεια, η χαοτική σειρά των έργων και οι γυάλινες προθήκες μέσα στις οποίες εκτίθενται αρκετά από αυτά.
